Hazine ile Merkez Bankası’nın KKM için ödediği fiyatlar katlanarak artarken, borç içindeki çiftçiye ödenen ziraî dayanaklarla ortasındaki uçurum da büyüyor.

KKM’ye ödenen fiyat katlandı, üreticinin eli boş kaldı

Ekonomik krizin getirdiği gelir adaletsizliğinin toplumda yarattığı uçurum devlet dayanaklarında de hızlandı. Başta liralaşma stratejisi kapsamında açıklanan Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) olmak üzere, çoğunluğunu “5’li çete” diye tabir edilen müteahhitlerin oluşturduğu Kamu Özel İşbirliği projelerinin bütçe üzerindeki yükü ağırlaşırken, üretime ve çiftçiye ayrılan hisselerde ise uçurum büyüyor. KKM’ye eylül ayı prestijiyle yalnızca Hazine’den ödenen meblağ 84.9 milyar TL’ye ulaştı. Açıklanmayan Merkez Bankası ödemeleri de dahil edildiğinde bu meblağın 180 milyar TL ile 200 milyar TL ortasında olduğu varsayım ediliyor. Başka taraftan pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı ile kritik bir noktaya gelen enflasyonla da dikkat çeken tarım üretimine ayrılan dayanaklar ise 2023 için bakanlık tarafından 54 milyar TL olarak açıklandı.

10 AYDA 30.1 MİLYAR ÖDENDİ

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, hububatta mazot ve gübre dayanaklarının Mart 2023 yerine, bu yıl içinde başlanmak üzere ödeneceğini aktararak, “2022 yılı ziraî destekleme bütçemiz 25.8 milyar lira iken bu ölçü 2023 yılında yüzde 109 artışla 54 milyar liraya çıkarılmıştır” açıklamasını yapmıştı.  Bütçe gerçekleşmelerine bakıldığında ise ocak-eylül periyodu ortasında ziraî desteklemeler için merkezi bütçeden ödenen hisse 30.1 milyar TL düzeyinde. Toplumsal Sigortalar Kurumu datalarına nazaran kayıtlı çiftçi sayısı ise 477 bin 717’ye kadar düşmüş durumda. Toplam kredi borcu 238.5 milyar TL’ye ulaşan tarım dalının takibe düşen kredi meblağı ise 3.4 milyar TL’yi aşmış durumda.

KÖİ projelerine garanti bedelleri katlanıyor

Bütçenin bir öteki ağır yükü olan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri için 5 yılda 121 milyar TL ödenmişti. Dolarla verilen garantiler nedeni ile bütçede büyük yük oluşturan ve vatandaşın cebinden çıkan ödemeler, her yıl giderek katlanıyor. TBMM’ye sunulan 2023 bütçesine nazaran ise gelecek 3 yılda bu projeler için ödenecek meblağların her yıl artması ve 373.6 milyar TL daha ödenmesi bekleniyor.