Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) İstanbul Şubesi, Arel Üniversitesi’nde meydana gelen çökme ile ilgili rapor hazırladı.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, Küçükçekmece’deki Arel Üniversitesi binasında meydana gelen yıkım hakkında açıklama yaptı. Açıklamada “Depremin büyüklüğü kıymetli değil, sarsıntısız da çöküyoruz” denilerek yıkıma ait tespitler yapıldı.

Kemalpaşa Mahallesi, Halkalı Caddesi’nde bulunan, 2019 yılında inşaatına başlanan konut projesinin hafriyat alanındaki fore kazıklı ankrajlı istinat duvarında 23 Ekim günü 16.30 saatlerinde dayanak elamanlarında ses ve olağan dışı hareketlilik gözlendiği aktarıldı.

Gece 23.15 sularında da yatay gergi elemanı olan ankrajlarda sıyrılma, sonra fore kazıklarda devrilme ve kırılma meydana geldiği, son olarak da Arel Üniversitesi binasının bir kısmında çökme meydana geldiği kaydedildi.

“3 YILDIR TAMAMLANAMADI”

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde; yüksek eğime sahip alanların, “Önlemli Alan (Ö.A.)” statüsünde kıymetlendirilmesi ve yapılacak her türlü inşaat faaliyetlerin de gerekli tedbir ve önlemlerin alınması zorunluluğunun açıkça belirtildiğine dikkat çekilerek “Buna rağmen, bahse mevzu parselde 2019 yılında hafriyat çalışması başlamış olup, 2022 Ekim ayı içerisinde toplam 3 yılı bulan müddet geçmesine karşın hafriyat çukuru tamamlanmamış ve üst yapı inşaatı küresel (küresel) kotlarda sıfır mimari kotuna kadar (su basman kotu) çalışmalar tamamlanmamıştır” denildi.

Özellikle derin hafriyat uygulamalarında hafriyat çukurunun uzun mühlet açık bırakılmaması gerektiği belirtilerek inşaat mühletinin  minimumda tutulması ve   üst yapı işlerinin  bir an evvel doğal arazi kotlarına kadar çıkarılması gerektiği tabir edildi.

“MAKSİMUM 2 YILDA TAMAMLANMALI”

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2018 tarihli ‘Kazı Güvenliği ve Alınacak Önlemler’ genelgesi de hatırlatılarak “Genelgede, hafriyat güvenliği ve iksa (derin kazı) uygulamalarında süreksiz durum tahlillerinde, hafriyat şevlerinin azamî 2 yıl içerisinde inşaat faaliyetlerinin tamamlanarak, önüne gerekli dayanakların yapılması gerektiği belirtilmektedir. Genelgeye nazaran, pratikte ve uygulamada süreksiz durum tahlillerine nazaran dayanaklı şev kazılarında belirlenen azamî mühlet 2 yıl olarak belirlenmesine karşın; jeolojik faktörler, hidrojeolojik faktörler, etraf yapıları, kent içi dinamik yük ve etkenler, komşu parsel ve/veya binalara ilişkin tesir durumları, jeomorfolojik etkenler, bölgesel eğim durumu üzere iç ve dış etmenlerin tesirinin dikkate alınmadığı ve ortam tanımlamasının hakikat yapılmadığı yaşanan olayda bir kere daha ortaya çıkmıştır” denildi.

“UYARILAR DİKKATE ALINMAMIŞ”

Pratikte ve uygulamada bu mühletin 2 yılı bulamayacağı, hafriyat şevlerinin önüne yapılması gereken ek tedbirlerin acilen alınması gerektiğine dikkat çekilerek “İnşaat yahut ilgili projenin bir an önce tamamlanması gerekliliğini bir kere daha anlamış bulunmaktayız.  Bahse mevzu jeolojik, hidrojeolojik, bölgesel ve jeomorfolojik risk faktörlerinin tesiri dikkate alındığında, belediyeler ve ilgili yönetimler tarafından verilen ruhsat ve iş müddetlerinin toplam inşaat müddeti içerisinde hafriyat şevlerinin başlangıç ve bitiş müddetlerinin de eklenmesi ve mümkün olduğunca kısa tutulması gerektiği tavsiye edilmektedir. Yaşanan olay göstermektedir ki bu ikazlar dikkate alınmamıştır” denildi.

“‘KAYA YER SAĞLAMDIR’ KANISI BÜYÜK RİSK”

İstanbul’un jeomorfolojisinin engebeli, zirve ve vadilerden oluştuğuna vurgu yapılan raporda şunlar kaydedildi:

* “İstanbul’da meydana gelen bahse bahis bina çökme, kayma, yıkılma ve gibisi olayların yüzde  15’i tabiat kaynaklı (heyelan, sel, su baskını vs) nedenlerden, yüzde  85′ i ise insan kaynaklı ihmal ve umursamazlıklardan meydana gelmektedir. Son devirlerde insan kaynaklı olduğu tespit edilen kayma ve yıkımların büyük bir çoğunluğunun kaya ve gibisi ortamlarda meydana geldiği tespit edilmiştir.

* Görece sağlam olarak nitelendirilen bu kaya ünitelerinin yüzeye yakın sığ derinlik diye tabir ettiğimiz (0-10 m) düzeyleri alterasyon ve ayrışmanın tesiri ile direnç kaybına maruz kalmış ve birincil özelliğini kaybetmiştir. Bu son durum ‘kaya yerler sağlamdır’ fikrinin İstanbul için ne derece büyük bir risk içerdiğini ortaya koymaktadır.

* Birinci derece sarsıntı zonu içinde yer alan İstanbul’da beklenen Marmara Zelzelesi ile birlikte kaya yerlerde ortaya çıkan bu bulgu, kentin ve kent hayatının büyük bir riskle karşı karşıya kaldığını bir sefer daha ortaya koymaktadır.”

Raporda tahlil teklifleri de şöyle sıralandı:

* “Olayın meydana geldiği alanda gerekli etraf ve güvenlik tedbirlerinin acilen alınması ve tesir alanında bulunan riskli binaların boşaltılması sağlanmalıdır.

* Hafriyat çukuru dışarıdan getirilecek olan hafriyat ile denetimli bir halde doldurulmalıdır.

* Doldurulduktan sonra jeoteknik projenin tasarlanması, hesap raporunun hazırlanması ve hazırlanan projeye uygun iksa (derin kazı) uygulamasının yapılması sağlanmalıdır.

* Proje dizaynı yapan uzman tarafından hafriyat şevinin uygun görülen noktalarına aletsel müşahede ve geoteknik enstrümantasyon emeli ile aygıtlar yerleştirilmelidir.

* Sistemin inançlı kazılması ve etraf yapılarında meydana gelebilecek deplasmanların takibi için periyodik ölçümler alınması ve raporlanması yapılmalıdır.

* Hafriyatın tamamlanması sırasında harita gurubu tarafından reflektör ölçümleri alınmalıdır.

* Son derinliğe inildiğinde, fazla vakit kaybetmeden üst yapı inşaat faaliyetlerine başlanmalı ve hafriyat çukurunun önüne yapılacak ek takviyeler acilen inşa edilmelidir.”